Definitie en betekenis
Zelfervaringen kunnen worden gezien als een kennis proces waarbij individuen verwachtingen of schema’s over de wereld construeren die voortdurend door ervaring worden bevestigd of weerlegd. Het begrip zelfervaring wordt in deze context gebruikt om een ervaring aan te duiden die ons perspectief kan veranderen en ons helpt om onszelf in de schoenen van anderen te plaatsen. Om deze reden worden zelfervaringen hier gebruikt in het kader van de persoonsgerichte zorg die essentieel is voor een kwalitatieve zorg bij dementie.
"Empathie als strategie om anderen te begrijpen en met hun problemen om te gaan. Het is heel belangrijk om jezelf in de schoenen van een ander te verplaatsen. We hebben empathie nodig voor uitstekende gezondheidszorg."
Zorg professional
FG1 Italië"Erg nuttig. Ik kon mij in de verwarring en het niet kunnen uitvoeren van de activiteit verplaatsen. Een eenvoudig en effectief hulpmiddel"
Zorg professional
FG IerlandWat is zelfervaring?
Zelfervaringen worden hier gebruikt als methode om mensen met dementie te begrijpen door te proberen in hun schoenen te staan. Door het simuleren van de dementie symptomen en de mogelijkheid om deze symptomen tijdelijk te ervaren, hebben we de mogelijkheid om de wereld van de persoon met dementie beter te begrijpen. Hierdoor kunnen wij de betekenis van het gedrag van de persoon met dementie beter begrijpen.
Het is algemeen bekend dat mensen met dementie kunnen lijden aan perceptie-, geheugen- en taalstoornissen, waardoor zij hun ervaringen op een heel andere manier kunnen interpreteren in vergelijking met degenen die dergelijke beperkingen niet hebben. Inzicht in de manier waarop zij hun wereld
waarnemen kan ons helpen hun keuzes te begrijpen.
In het INTenSE-project worden de zelfervaringstechnieken gebruikt als leerstrategieën voor een innovatieve ervaringsgerichte training van professionals die werkzaam zijn op het gebied van dementie.
Wat laat de literatuur zien?
In de literatuur zijn enkele voorbeelden te vinden van zorgverleners in de dementiezorg die hun beeld over mensen met dementie hebben veranderd na het bijwonen van groepen die gericht zijn op de persoonsgerichte benadering. Het kan bijvoorbeeld voorkomen dat er communicatieproblemen ontstaan tussen professionals en mensen met dementie vanwege de mogelijke verschillende leefwerelden en verschillende percepties. Ook kunnen mensen die niet weten hoe het is om dementie te hebben, mensen met dementie beschouwen als mensen met een beperking, onwetendheid, hulpeloosheid, afhankelijkheid, niet in staat om zich iets te herinneren en niet in staat om te communiceren. Door meer van het leven van een persoon met dementie te begrijpen, zoals zijn/haar waarnemingsvermogen en de aard van zijn/haar symptomen, kan men zich beter in zijn/haar schoenen verplaatsen en hiermee de mening over hem/haar veranderen. Een beter begrip van de wereld van mensen met dementie helpt ons vooroordelen over hen af te breken.
"Ik vond de rollenspel scenario's (bijvoorbeeld het wassen en verwisselen van t-shirts) leuk, omdat ze echt betrekking hebben op situaties uit het echte leven in de klinische praktijk. Het rollenspel gaf me meer inzicht in hoe het moet voelen om als kind behandeld te worden of geen autonomie te ervaren. Het is frustrerend! Ik voelde me hulpeloos"
Zorg professional
FG Nederland“Het biedt een realistisch gevoel van hulpeloosheid bij een persoon met dementie”
Zorg professional
FG DuitslandWat te verwachten?
Door zelfervaring kunnen deelnemers de fysieke en mentale uitdagingen van mensen met dementie simuleren. Bovendien helpen dit de verdere ontwikkeling van sociale vaardigheden die de hulpverlening kunnen verbeteren. In het algemeen kunnen alle zelfervarings technieken de empathie en daarmee het begrip van de wereld en de perceptie van anderen vergroten. Met name film interventies blijken de kennis over dementie te vergroten en een meer persoonsgerichte houding ten opzichte van mensen met dementie te ontwikkelen. Virtuele ervaringstraining bij dementie blijkt de empathie te verbeteren. Virtual reality interventies verhogen de reflectie op de persoon met dementie en de competentie in het zorgen voor mensen met dementie door de positieve interacties met hen te vergroten. Het is belangrijk te benadrukken dat zelfervarings technieken ons in staat kunnen stellen te ervaren hoe het is om bepaalde (combinatie van) symptomen te hebben, maar dit is geen volledige individuele weergave. Wij verwachten daarom dat de zelfervarings technieken in onze toolkit zorgprofessionals in staat zullen stellen alle bovengenoemde vaardigheden (empathie, reflectie, sociale vaardigheden en een persoonsgerichte houding) te ontwikkelen, misvattingen en vooroordelen over dementie te voorkomen of te ontkrachten en daarmee de kwaliteit van de zorg.
